وَمَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا ﴿٢﴾ وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ ﴿الطلاق: ٣﴾
هُدًى لِّلْمُتَّقِینَ ﴿البقرة: ٢﴾
امّا بحث مربوط به ماه رمضان. خداوند متعال میفرماید: یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقون؛(۲) یعنی طبق این آیه، هدف روزه عبارت است از تقوا. تقوا چیست؟ تقوا از مادّه‌ی «وقایة» است. وقایه یعنی حفظ. تقوا یعنی وسیله‌ی حفظ، وسیله‌ی مصونیّت، عنصر مصونیّت‌بخش؛ این تقوا است. تقوا انسان را مصون میکند؛ از چه چیز؟ از بدی‌ها، از وسوسه‌ها، از بداندیشی‌ها، از بدخواهی‌ها، از خیانتها، از فسقها، از شهوت‌رانی‌ها، از بی‌اعتنائی به وظیفه، از ترک فعل واجب؛ تقوا این است؛ این خیلی مهم است. روزه به شما یک نمونه‌ای، یک مستوره‌ی(۳) کوچکی از این حالت را اعطا میکند؛ یعنی شما گرسنه هستید غذا هم هست، تشنه هستید آب هم هست [امّا] نمیخورید و نمی‌آشامید؛ یعنی خودداری میکنید؛ این همان تقوا است، منتها در چند ساعتِ روز و نسبت به چند مورد محدود؛ این حالت باید عمومیّت پیدا کند در زندگی من و شما و باتقوا بشویم.
در سرتاسر قرآن آثار تقوا خیلی زیاد است امّا حالا من دو مورد از این آثار تقوا را اشاره میکنم. اوّل: وَ مَن یَتَّقِ اللَهَ یَجعَل لَهُ مَخرَجاً * وَ یَرزُقهُ مِن حَیثُ لا یَحتَسِب؛(۴) اگر تقوا حاصل شد، تقوا گشایش ایجاد میکند، «گشایش دنیوی». تقوا گشایش دنیوی ایجاد میکند؛ یعنی در زمینه‌ی اقتصاد اثر میگذارد، در زمینه‌ی امنیّت اثر میگذارد؛ تقوا این[جور] است. جامعه‌ای که باتقوا باشد، یَجعَل لَهُ مَخرَجا؛ این تقوا برای او گشایش ایجاد میکند. دوّم: هُدىً لِلمُتَّقین؛(۵) قرآن هدایت است برای صاحبان تقوا؛ «هدایت الهی». چیز کمی نیست هدایت الهی؛ مهم‌ترین چیز همین است. مگر نمیخواهیم به نجات و فلاح و سعادت برسیم؟ خب یک هدفی وجود دارد؛ به این هدف میخواهیم برسیم؛ یکی باید ما را راهنمایی کند، دستگیری کند؛ خدا است. خدا دستگیری میکند؛ کِی؟ آن وقتی که ما تقوا را رعایت کنیم. پس بنابراین روزه را وسیله‌ای قرار بدهید برای اینکه تقوا را در خودتان تقویت کنید؛ این اساس کار است. امروز هر دوی این نتیجه‌ها، یعنی هم گشایش، هم هدایت، برای ما جنبه‌ی کاربردی دارد. ما، هم احتیاج داریم به گشایش، هم احتیاج داریم به هدایت الهی.
خب، تقوا را چه جوری به دست بیاوریم؟ در این زمینه حرف زده‌اند، راه‌‌حل گفته‌اند، آنچه بنده میخواهم در یک جمله عرض بکنم، [این است که] تقوا دست خود من و شما است؛ عزم و اراده‌ی ما را لازم دارد؛ باید اراده کنیم. امام (رضوان الله علیه) در یکی از این کتابهای اخلاقی‌شان ــ شاید چهل حدیث یا اسرار الصّلوة ــ خطاب به خواننده‌ای که میخواهد راه توحید را پیش برود و در راه توحید سلوک کند، چند جا تکرار میکنند و میگویند: «تصمیم مردانه بگیرید، تصمیم قاطع بگیرید»؛(۶) با تصمیم شما، با ملاحظه‌ی شما، با مراقبت شما تقوا حاصل میشود. آن جوانی که در یک حادثه‌ی پُرجاذبه برای جوان ولی حرام، خودش را حفظ میکند، این [کار]، نیروی تقوا را در او تقویت میکند و آن حالت مصونیّت را، خویشتن‌داری را افزایش میدهد. این بحث درباره‌ی ماه رمضان.
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=59664#_ftnref5
- ۰۳/۱۲/۲۴
قَالُوا أَضْغَاثُ أَحْلَامٍ وَمَا نَحْنُ بِتَأْوِیلِ الْأَحْلَامِ بِعَالِمِینَ ﴿یوسف: ٤٤﴾
بَلْ قَالُوا أَضْغَاثُ أَحْلَامٍ بَلِ افْتَرَاهُ بَلْ هُوَ شَاعِرٌ فَلْیَأْتِنَا بِآیَةٍ کَمَا أُرْسِلَ الْأَوَّلُونَ ﴿الأنبیاء: ٥﴾
یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَکُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّکُمْ وَأَنزَلْنَا إِلَیْکُمْ نُورًا مُّبِینًا ﴿النساء: ١٧٤﴾
وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِهَا لَوْلَا أَن رَّأَىٰ بُرْهَانَ رَبِّهِ کَذَٰلِکَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِینَ ﴿یوسف: ٢٤﴾
وَمَن یَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَـٰهًا آخَرَ لَا بُرْهَانَ لَهُ بِهِ فَإِنَّمَا حِسَابُهُ عِندَ رَبِّهِ إِنَّهُ لَا یُفْلِحُ الْکَافِرُونَ ﴿المؤمنون: ١١٧﴾
اسْلُکْ یَدَکَ فِی جَیْبِکَ تَخْرُجْ بَیْضَاءَ مِنْ غَیْرِ سُوءٍ وَاضْمُمْ إِلَیْکَ جَنَاحَکَ مِنَ الرَّهْبِ فَذَانِکَ بُرْهَانَانِ مِن رَّبِّکَ إِلَىٰ فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ إِنَّهُمْ کَانُوا قَوْمًا فَاسِقِینَ ﴿القصص: ٣٢﴾
یک نکته ای که در مورد درجه ی تقوای همام در خطبه ی 193 نهج البلاغه داریم، این است که آیا او بعد از شنیدن و فقط شنیدن صفات متقین و خطبه ی حضرت امیر المومنین علیه الصلاة و السلام دار فانی را وداع گفت؟ یا اینکه اگر طبیبی هم بالای سرش می بود، یحتمل می توانست به او کمک کند و به حیات هم برش گرداند؛ و این در حالی هم هست که حضرت علی امیر المومنین علیه السلام خود طبیبی الهی هم تشریف دارند و می فرمایند اجل او سر رسیده بوده است و در عین حال همزمان هم شده بوده با گوش کردن به خطبه متقین حضرتش. و این در حالی است که دیگری نیز در همان مجلس به امیر المومنین می گوید پس تو چرا چیزیت نشد؟ و حضرت در جوابش می فرمایند که این حرف شیطان است و دیگر آنرا بازگو مکن چرا که هر کسی هم یک اجلی دارد و اجل من هنوز نرسیده است. یحتمل بتوان گفت که کسی که چنین سوال کرده است، امامش را که حضرت علی بن ابیطالب امیر المومنین هم باشد را نمی شناسد که چرا این مسئله امری الهی هم هست انچنان که از شنیدن این سخنان اوصاف متقین همام چه شد که جان به جان آفرین هم داد؟
اینجا مسئله فرقها هم دارد با اینکه درویشی نزد عطار نیشابوری برود و چیزی درخواست کند و او ندهد و کاسه اش را بگذارد زیر سرش و جان به جان آفرین هم بدهد. مسئله همام این است که در حضور امامش در توصیف اوصاف متقین جان به جان آفرین هم می دهد. و این مسئله حتی با غش کردن حضرت موسی علی نبینا علیه السلام هم فرقها دارد چرا که اینجا مسئله بین یکی از انبیاء الهی است و خدا؛ و باز در مورد همام، مسئله بین او است و امامش امیر المومنین علیه الصلاة و السلام.
بنده داشتم ابن سینا را در تفسیر کبیر فخر رازی جستجو می کردم که اقل کم در سه جا یافتم؛ یک جا راجع به ثوابت و نجوم و حدوث و قدوم عالم کما بیش دارد بحث می کند، و یک جای دیگر در بحث صوت است، و یک جا هم غلط نکنم راجع به وضع حمل و امثالهم است. مسائلی که ما امروزه در پاتو-روانکاوی و پاتو-کیهانشناسی و پاتو-جامعه شناسی داریم، آیا ما را بیشتر به خدا و پیغمبر و امام زمان عجل الله فرجه الشریف نزدیک می کند یا حتی از آنها دورتر هم می توانند کنند؟ یک مسئله ای که هست این است که کجا ما با یک امر الهی طرفیم و کجا با یک امر پزشکی هم روبرو هستیم؟ البته امور پزشکی هم امروزه روز طوری است که همانهایی که از لحاظ علمی در عالم پیشرو هستند نیز در پزشکی هم اولند و بقیه دنباله رو. مثلاً یحتمل آمریکا ادعا هم کند که در پزشکی اول است. ولی در امور الهی مسئله چنین نیست، آنچنان که آنجایی که درویش در حضور عطار کانه بدلخواه خود می افتد و می میرد نیز از چه نوع است و بلکه به همام هم چه گذشته است و ...؟
یک مسئله ی جدیتری که اینجا مطرح است نیز مربوط می شود به توهمات (hallucinations). این را اگر در آرشیو دانشگاه کرنل بگردید، با بسیاری مقالات برخورد می کنید. این در یکی از مقالاتی که قبلاً در رابطه با هندسه و اطلاعات هم می شد نیز آمده بود:
https://arxiv.org/abs/2503.05543
ولی در همین رابطه نیز فعلاً 16 مقاله ی دیگر نیز داریم:
https://arxiv.org/search/?
query=hallucination+information+geometry&searchtype=all&abstracts=
show&order=-announced_date_first&size=50
عرض بنده ی حقیر اینجا این است که یحتمل بعضی اشکال هم کنند که بابا چقدر هم در توهمات ات گیر کرده ای که مدام از ایالات متحده چند جهانی استکان نلبکیهای توپولوژیک ابرتقارنی ... ربع و نیم و تمام ... چرخشی قلوب آسمانی و زمینی نیز می گویی؟ همه را خسته هم کردی! هندسه هم اگر می بود، بالاخره چای را از استکان یحتمل می ریزند در نلبکی و می نوشند دیگر. و مسئله حل است دیگر؛ و حالا خیلی هم دیگر تفاوت کند، دوباره از نلبکی می ریزند توی استکان و بعد می نوشند. غیر از این است؟ نکته ی هندسی مسئله اینجا است که اگر شما فقط حتی یک استکان نلبکی هم داشته باشید، آیا اگر در یک گوشه ای از استکان مثلاً طغیانی رخ دهد؛ آنگاه کل استکان نلبکی هم دچار مشکل و طغیان و بحران می شود؟ مثلاً اگر استکان نلبکی ای دچار سیل شود، آیا فقط یک گوشه ای از آن است که چنین شده است؟ یا همه ی آن هم مبتلا می گردد؟ و لذا، یحتمل بعضی اشکال هم می فرمایند که این بستگی به ناورداهای هندسه ی استکان نلبکی هم دارد که مثلاً آیا چقدر کوچک یا چقدر بزرگ است و بلکه توپولوژی اش هم کدام است و ...؟ البته یحتمل بعضی هم اشکال می کنند که توهمات هم در این میان در هندسه و توپولوژی راه دارند و حالا هوش مصنوعی را هم کاری نداریم، آنچنان که مثلاً آیا کل مسائل هندسی هم توهمات و تخیلات درهم برهمی است که آیا چقدر هم در اثر استعمال مواد مخدر نیز شکل گرفته اند؟ یا اینکه خیر، چنین چیزهایی در مقالات هندسی و آرشیوی راهی هم نداند و همه نیز علمی هستند و .... و حالا مثلاً اگر شما بیائید راجع به bbcc و VOA در مدل استاندارد ذرات فیزیک و ارتباطات محلی/ جهانی آنها هم بحث کنید، یحتمل بعضی هم بفرمایند که اصلا مسئله اینها نیست که داری می گویی و بلکه در اصل داری توهمات می زنی که مسائل بی بی سی و صدای آمریکا و ایران اینترنشنال هم کدامند و ...؟ بالاخره، مسئله یک جاهایی هم برمی گردد به اینکه اگر شاگرد خیلی هم جهشی سعی کند از حالات خلاء بسمت الفهای بینهایت آیات اللهی مراتب و درجات متعالیه و اجتهاد و حضرات آیات عظام مراجع تقلید و حضرت ولی فقیه مد ظلهم العالی و امام زمان عجل الله فرجه الشریف هم میل کند، واقعاً هم یحتمل توهمات برش دارد که الا و لله که در حضور امام زمان عجل الله فرجه الشریف نیز حاضر شده است و لا غیر و .... و بلکه حتی نتواند بنشیند از یک فیلم سینمایی آموزنده هم استفاده ی درستی را ببرد یا حتی به یک سخنرانی و منبر درست و حسابی هم خوب گوش کند و در توهماتش غوطه هم بخورد و .... الهیات کجا است، و طبیعیات و پزشکی کجا و اینکه چطور هم می توان مثلاً از طرق ریاضی فیزیک حکمت متعالیه نظریه های حمیدی مجیدی فقهی نیز به الفهای بنیهایت آیات اللهی مراتب و درجات متعالیه نیز الی ما شاء الله نیز ارتقاء یافت؟ و الله اعلم! لا اله الا الله اللهم صل علی محمد و آل محمد و تقبل شفاعته وارفع درجته اللهم عجل لولیک الفرج والعافیة و النصر واجعلنا من خیر انصاره و اعوانه و الذابین عنه و المسارعین الیه فی قضاء حوائجه و المستشهدین بین یدیه